بعیدی‌نژاد: از هیچ خط قرمزی عبور نشده است

 

یکی از خبرنگاران اشاره به اظهارات اخیر علی‌اکبر ولایتی مبنی بر اینکه برخی از شروط 9 گانه رهبری در برجام اجرایی نشده، از بعیدی‌نژاد پرسید از کدام خطوط قرمز برای حصول برجام عدول شده است؟‌ که وی تصریح کرد: هیچ خط قرمزی توسط کشور عبور نشده است. مذاکرات کاملاً منطبق با اصول و سیاست‌های مصوب ایران در سطوح مقامات عالی و نهادهای تصمیم‌گیرنده بوده است.

عضو تیم مذاکره کننده در عین حال گفت: اما طبیعی است وقتی شما در مذاکرات هستید و درباره مباحث و موضوعات بسیار حساسی مذاکره می‌کنید و دستورالعمل‌هایی که به شما برای پیشبرد آن مواضع داده می‌شود، ماحصل مذاکرات و دیدگاه‌های طرف‌های مقابل خود را به نهادهای عالی و مقامات تصمیم‌گیر کشور ارائه می‌کنید و این احتمال قابل تصور است که وقتی موضعی در ابتدا توسط نهادهای عالی کشور ترسیم می‌شود با توجه به روند مذاکرات و مسیری که مذاکرات طی می‌کند و مجموعه تفاهماتی که قرار است در مذاکرات درباره آن توافق شود، روی برخی از مواضع و دیدگاه‌ها یک تغییرات مختصری صورت بگیرد که با صلاحدید و نظر همان مقامات عالی و عالی‌ترین نهادهای قانونی کشور است که باعث شود مذاکرات به پیش برود و توافق حاصل شود.

وی تصریح کرد: این به هیچ وجه به معنای عبور از خط قرمز نیست. این بدین معناست که ما در نظر می‌گیریم مذاکرات یک فرآیند سیالی است که شما با دیدگاه‌های مشخصی وارد مذاکره می‌شوید و احتمال دارد با پیشرفت مذاکرات در برخی زمینه‌ها نیاز داشته باشید برخی از مواضع خود را با توجه به مجموعه تفاهماتی که به دست می‌آید، قدری تعدیل و یا یک روایت تعدیل شده‌ای از آن موضع اولیه را درباره آن توافق کنید.[1]

مقام معظم رهبری به نقل از ظریف: نتوانستیم برخی خطوط قرمز را حفظ کنیم

مقام معظم رهبری در دیدار نوروزی خود در مشهد مقدس با اشاره به سخنان وزیر خارجه مبنی بر رعایت نشدن برخی از خطوط قرمز، فرمودند: «در همین توافق اخیر هسته‌ای هم اگرچه این توافق را ما تأیید کردیم و برگزارکنندگان این توافق را مورد قبول اعلام کردیم و قبول داریم آن‌ها را، لکن اینجا هم همین‌جور بود؛ وزیر خارجه محترم ما در مواردی به بنده گفت که ما [مثلاً] اینجا را یا این خطّ قرمز را دیگر نتوانستیم حفظ کنیم.»[2]

بیانات رهبر انقلاب حاوی دو نکته بسیار دقیق است:

اول: ایشان در همین جملات کوتاه نیز از تیم مذاکره‌کننده تعریف و تمجید می‌کنند و اعضای این تیم را به کم‌کاری و ضدانقلابی بودن متهم نمی‌کنند.

دوم: نقل قول رهبر انقلاب از وزیر خارجه نشان می‌دهد که تیم مذاکره‌کننده تلاش خود را کرده‌اند، اما در عمل نتوانسته‌اند برخی از خطوط قرمز را حفظ کنند و این امر نشان می‌دهد که برخی از خطوط قرمز رعایت نشده است و وزیر خارجه این رد شدن از خطوط قرمز را پذیرفته و آن را ناشی از ناتوانی خود می‌دانند، اما به نظر می‌رسد آقای بعیدی‌نژاد یا به دنبال توجیه مسئله هستند یا اظهار نظر خلاف واقع برای این مذاکره کننده هسته‌ای، مهم جلوه نمی کند.

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان، در گزارشی که سال گذشته و پس از تصویب برجام به مجلس ارائه کرد، در همین رابطه گفته بود: در چند ماه گذشته و با نزدیک شدن به پایان مذاکرات که مباحث حساس‌تر می‌شد خطوط قرمز نیز دقیق‌تر شد و ما با جدیت آن را پیگیری کردیم و همانگونه که به محضر رهبر معظم انقلاب رساندم در حد توان اکثریت خط قرمزها را رعایت کردیم.[3]

این عبارات ظریف نشان می‌دهد که برخی از خطوط قرمز رعایت نشده است و بین اظهارات ظریف و بعیدی‌نژاد تناقضی جدی وجود دارد.

روایت دیگری که از اعضای تیم مذاکره‌کننده دربارة رعایت خطوط قرمز منتشر شد، به سید عباس عراقچی اختصاص داشت.

وی در نشست خبری با خبرنگاران این‌گونه به توجیه عملکرد تیم مذاکره‌کننده دربارة رد نشدن از خطوط قرمز پرداخت: کسی نمی‌تواند ما را متهم کند که سرخود اقدام کرده‌ایم. در مواردی خط قرمزها جابجا شد، یکی از آن‌ها این بود که باید همه تحریم‌ها لغو می‌شد. آمریکاییان گفتند دولت نمی‌تواند تحریم‌های مصوبه کنگره را لغو کند و اگر ما اصرار می‌کردیم به معنای عدم توافق بود. در دو سه مورد، وزیر خارجه گزارشی خدمت رهبر معظم انقلاب داد و خط قرمزها جابجا شد. اینگونه نبود که ما سرخود اقدام کرده باشیم.[4]

دربارة توجیه آقای عراقچی نیز باید گفت که روایت ایشان با وزیر خارجه و رهبر انقلاب تناقض دارد، زیرا وزیر خارجه اذعان کرده است که اکثریت خطوط قرمز رعایت شده و نه همة آن‌ها و از سوی دیگر، بیانات رهبر انقلاب نشان می‌دهد که تیم مذاکره‌کننده خطوط قرمز نهایی را رعایت نکرده‌اند، نه اینکه خطوط قرمز جابجا شده است و تیم مذاکره‌کننده تمامی آنها را رعایت کرده است.

عراقچی: مذاکرات هسته‌ای را منحصر به رفع تحریم‌ها نکنیم

عباس عراقچی رییس ستاد پیگیری اجرای برجام با بیان این که رفع تحریم‌ها برای ما مهم بود اما نباید مذاکرات هسته‌ای را منحصر به رفع تحریم‌ها کنیم، گفت: درست است که با بدعهدی‌ها و بدقولی‌ها و درست اجرای نشدن مواجه بوده‌ایم اما خواسته ما از مذاکرات فقط رفع تحریم‌ها نبود.[5]

این اظهارات عراقچی نیز با نظرات رهبر معظم انقلاب تناقض دارد و مقام معظم رهبری بارها تأکید کرده بودند که تنها هدف از مذاکرات، لغو تحریم‌های ظالمانه است. حضرت آیت الله خامنه‌ای در جواب نامه رئیس‌جمهور درباره الزامات اجرای برجام می‌نویسند: از آنجا که پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریمهای ظالمانة اقتصادی و مالی صورت گرفته است و اجرایی شدن آن در برجام به بعد از اقدامهای ایران موکول گردیده، لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلّف طرفهای مقابل، تدارک شود، که از جمله آن اعلام کتبی رئیس‌جمهور آمریکا و اتّحادیه اروپا مبنی بر لغو تحریمها است.[6]

رهبر انقلاب در بیاناتشان در دیدار با مسئولین نظام در سال 1394 درباره هدف مذاکرات می‌فرمایند: ما دنبال از بین بردن و برداشتن تحریمها هستیم؛ هدف ما از این مذاکرات لغو تحریمها است؛ جدّاً دنبال این هستیم که این تحریمها لغو بشود.»[7]

رهبر معظم انقلاب در دیدار با نمایندگان مجلس خبرگان در شهریور ماه 1394 برای چندمین بار بر این موضوع تأکید کرده و می‌فرمایند: اینکه نشستیم مذاکره کردیم، در بعضی از موارد کوتاه آمدیم، یک امتیازاتی دادیم، عمدتاً برای این بود که تحریمها برداشته بشود؛ اگر بنا است تحریمها برداشته نشود، پس معامله‌ای وجود ندارد، دیگر اصلاً این معنا ندارد. مسئولین این را باید مشخّص کنند و نگویند که مثلاً او برای قانع کردن رقبای داخلی خودش این حرف را میزند.[8]

اظهارات عراقچی دربارة هدف نبودن رفع تحریم‌ها با اظهارات قبلی خود وی نیز تناقض دارد، زیرا عراقچی در سال‌های گذشته، وظیفه تیم مذاکره‌کننده را رفع تحریم‌ها می‌داند. وی می‌گوید: ما در ژنو به دنبال تثبیت حقوق ایران هستیم. به دنبال برداشتن تحریمهای ظالمانه‌ای که بر ملت ایران روا شده هستیم. این وظیفه تیم مذاکره کننده است.[9]

وی همچنین در سال 1394 در گفتگو با خبر ساعت 21 شبکه اول سیما می‌گوید: از طرف جمهوری اسلامی ایران قرار نیست هیچ امتیازی داده شود مگر اینکه تلاش کنیم فضای مبتنی بر اعتماد نسبت به برنامه صلح آمیز هسته‌ای‌مان ایجاد کنیم.

در مقابل طرف‌های ما باید احترام بگذارند و برنامه صلح آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران را شناسایی کنند و تحریم‌هایی را که به ناحق گذاشته‌اند بردارند. این هدف مذاکرات است و باید به نقطه‌ای دست یابیم که توافق متوازنی داشته باشیم که در مقابل اعتماد سازی، برنامه هسته‌ای کشورمان شناسایی و تحریم‌ها رفع شود.[10]